Atmosferin Kalınlığı Hakkında Bilgiler

Atmosferin Kalınlığı, İlk insandan itibaren gökyüzüne bakan herkes yükseklerde neler olduğunu merak etmişler, antik filozoflardan itibaren atmosfer ile ilgili çeşitli bilimsel ve kozmik bilgiler elde edilmeye başlanmıştır. Atmosferin varlığına ilişkin bilgilerin çoğalması ile astrofizik adı altında bilim dalı ortaya çıkmıştır. Atmosfer kalınlığı sadece oksijen olan bölge ile sınırlı değildir. Oksijen oluşumunun gerçekleştiği ozon tabakası da atmosfer içinde kabul edilir.

Atmosferin kalınlığı ile ilgili en net bilgiler insanoğlunun atmosfer dışına çıkması ile ortaya çıktı. Atmosfer dışına yapılan ilk yolculuk hava sürtünmesine dayanıklı uzay mekikleri ile yapıldı, öyle ki uzay mekiklerinin Dünya atmosferini terketmesi, kütle çekim etkisi nedeni ile oldukça fazla enerji gerektirirken, Uzaydan Dünya'ya girerkende aynı etki nedeni ile atmosfer havası ile sürtünmesinden kaynaklı ısı ortaya çıkmaktadır. Bu ısı 2000 dereceye kadar ulaşır.

Atmosferin kalınlığı ne kadardır?

Yer küreden itibaren başlayan Troposfer yere temas halinde olup, kutup bölgelerinde 6 km., ekvator bölgesinde 16 km. kalınlıktadır. Mevsimsel değişimler traposferin kalındığını kısmen değiştirir. Bu bölgede güçlü rüzgarlar dikey ve yatay şeklinde oldukça fazla görülür. Atmosferin kalınlığı meteorolojik değişimlerin oluşmasını sağlar. Bu nedenle meteorolojik olayların en fazla yaşandığı katman troposferdir. Yunanca mevsim değişikliği anlamına gelen tropos sözcüğünden meydana gelmiştir.

Troposferin hemen üstünde bulunan Strotosfer, traposferden itibaren 50 km. yüksekliğe çıkar. Bunun üste kalan bu bölgede yatay rüzgar hareketleri görülür. Dikey rüzgarlar görülmez, bunun nedeni su buharının bu katmanda bulunmamasındandır. Strotosferde sıcaklık -55 derece ile -3 derece arasında değişir. Bu bölgede yer çekimi iyice azalır. Cisimler gerçek ağırlıklarını kaybederler. Strotosferin hemen üstünde ozonosfer (O3) bulunur, atmosferin kalınlığı bu bölgede 35 km. olup, strotosferin hemen üstünde yer alır. Ozonosfer Güneş'ten gelen zararlı ultraviyola ışınlarını yok eder.

Atmosferin kalınlığı önemli bir kısmını mezosfer katmanı oluşturur ve kalınlığı 80 km. civarındadır. Bu katmanın en önemli özelliği uzaydan gelen küçük göktaşlarını sürtünme etkisi ile yok etmektir. Bu katmanın alt tabakasından yani strosferden, üst tabaka olan termosfere kadar sıcaklık 0 ile -90 derece arasında değişiklikler ortaya çıkartır. Bu bölgede nadiren rüzgar oluşur.

Atmosferin kalınlığı en fazla olan tabakası termosferdir. Adını yüksek sıcaklıktan alan termosfer ortalama 90 km. başlar ve 140 km.'lik kalınlığa sahiptir. Güneş ile doğrudan temas halinde olduğundan sıcaklık 200 ile 1600 derece arasında değişebilir. Termosfer üzerinde çeşitli manyetik dalgalanmalar görülür. Dalgalanmalar Güneş ve diğer gezegenlerin yaydığı dalgalanmalar olup, atmosfer nedeni ile yer küreyi çok etkilemez.

Atmosfer kalınlığı katmanlar arası kalınlıklar ölçüldüğünde 286 km. olup, kalınlık sabit değildir. Bazen manyetik etkiler atmosfer kalınlığı belli bölgelerde incelmesine veya kalınlaşmasına neden olabilir. Manyetik etkiler ise en çok Güneş patlamalarından kaynaklanır. Yapılan araştırmalar Güneş'in Yüzde 74'ünün hidrojen olduğunu, bununla birlikte Güneş kendi sistemi içinde yüzde 99.8'lik kütlesel hacmi oluşturmakta, Güneş sistemi gezegenleri ise; sistemin yüzde bir bile olmayan kısmını oluşturur. Dolayısı ile Güneş'in gezegenler üzerinde manyetik çekim etkisi çok fazladır.